దీపావళి అనగానే ఎక్కువగా వినిపించేది దీపావళి నోముల గరించే. అయితే చాలా సందర్భాల్లో వ్రతాల గురించి కూడా వినుంటాం మరి రెండిట్లో ఏది దేనికోసమో చాలా మందికి తెలియదు. తెలుగు సంస్కృతిలో వాడుకలో ఉన్న నోము, వ్రతం పదాల అర్థం ఒకటే అని భావించినా, వాటి ఆచరణ స్వభావం, ఉద్దేశంలో కొన్ని స్పష్టమైన తేడాలు ఉన్నాయి. వీటిని తెలుసుకోవడం తప్పనిసరి.
తెలుగు సాంస్కృతిక, మతపరమైన సందర్భాలలో నోము, వ్రతం అనే రెండు పదాలు తరచుగా ఒకే అర్థాన్ని (ఉపవాసం, ఆచారం) సూచిస్తాయి. అయినప్పటికీ, వీటిని ఆచరించే పద్ధతులలో, ముఖ్యంగా వాటి వెనుక ఉన్న సంకల్పంలో కొన్ని సూక్ష్మమైన తేడాలు ఉన్నాయి. వ్రతం అనేది ప్రధానంగా ఆధ్యాత్మిక క్రమశిక్షణ, పాప పరిహారం కోసం కఠిన నిష్ఠతో కూడినది కాగా, నోము అనేది లౌకిక కోరికలు, అదృష్టం కోసం పాటించే సరళమైన ఆచారం. ఈ రెండు పవిత్రమైన క్రియల మధ్య ఉన్న తేడా, వాటిని ఎందుకు ఆచరించాలి అనే వివరాలు తెలుసుకుందాం.
వ్రతం :
నిర్వచనం: ఇది కఠినమైన నియమావళి, నిష్ఠతో కూడిన ధార్మిక క్రియ.
ఆచరణ: వ్రతం ఆచరించేటప్పుడు ఉపవాసం, మంత్ర పఠనం, నిష్ఠతో కూడిన పూజలు ప్రధానం. ఉదాహరణకు, ఏకాదశి వ్రతం, సత్యనారాయణ వ్రతం.
ఉద్దేశం: ముఖ్యంగా ఆధ్యాత్మిక పురోగతి, పాప పరిహారం, మోక్షం వంటి ఉన్నతమైన లక్ష్యాలు సాధించడం.
కాలపరిమితి: దీర్ఘ కాలానికి (21 రోజులు) లేదా సంవత్సరంలో నిర్దిష్ట తిథికి పరిమితం అవుతుంది.
నోము :
నిర్వచనం: ఇది ఒక నిర్దిష్ట ఫలితాన్ని ఆశించి పాటించే సంకల్పం లేదా ఆచారం.
ఆచరణ: సాపేక్షంగా సరళమైన ఆచారం. కేవలం పూజ, నైవేద్యం, కథ వినడంతో ముగుస్తుంది. కొన్ని నోములలో వస్తువులు మార్పిడి చేసుకోవడం కూడా ఉంటుంది. ఉదాహరణకు, అట్ల తద్ది నోము.
ఉద్దేశం: ధనం, అదృష్టం, సంతానం వంటి లౌకిక ప్రయోజనాలు పొందడం.
కాలపరిమితి: చిన్న కాలానికి (కొన్ని గంటలు) లేదా నిర్దిష్ట రోజుల సంఖ్యకు (ఉదా: 16 రోజులు) ఉంటుంది.
ఎందుకు ఆచరించాలి?
ఈ రెండూ దైవ అనుగ్రహం పొందడానికి, జీవితంలో శ్రేయస్సు సాధించడానికి, కుటుంబ శ్రేయస్సు కోసం ఆచరించాలి. ఉపవాసం ద్వారా శరీరం, మనస్సుపై నియంత్రణ లభిస్తుంది. సాంస్కృతిక బంధాలను బలపరచడంలో ఈ ఆచారాలు ముఖ్య పాత్ర పోషిస్తాయి.
గమనిక: ఈ కథనంలో వ్రతం, నోముకు సంబంధించిన సమాచారం కేవలం మతపరమైన, సాంస్కృతిక అవగాహన కోసం మాత్రమే ఇవ్వబడింది. ఈ ఆచారాలు ప్రాంతం, కుటుంబ సంప్రదాయాల ఆధారంగా మారుతూ ఉంటాయి. కాబట్టి మీ పద్ధతుల కోసం కుటుంబ పెద్దలు లేదా పండితులను సంప్రదించడం మంచిది.
సేకరణ ఆధురి భాను ప్రకాష్
